Η στάση της ελεύθερης διαδραστικότητας είναι ζωτικής σημασίας για την σύναψη, καλλιέργεια και συνειδητοποίηση υπαρκτών ή εν δυνάμει δεσμών μεταξύ των πολιτικών όντων. Δηλαδή, η δυνατότητα του ατόμου να επιλέξει την άνευ στερεοτύπων συναναστροφή του με άλλα άτομα: ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης, κύρους και δύναμης, είναι ένα από τα θεμελιώδη γνωρίσματα της ανθρωπινότητάς του.
Μία πτυχή αυτής της δυνατότητας αποτελεί και το φαινόμενο της αλληλεγγύης. Η κατάσταση δηλαδή κατά την οποία δύο ή περισσότερα άτομα, ή σύνολα επιλέγουν να συνάψουν στον ελάχιστο βαθμό υποστηρικτικές σχέσεις πάσης φύσεως.
Ωστόσο, λόγω της εξελισσιμότητας των κοινωνικών δομών, σχέσεων και συστημάτων, οφείλουμε να επανεξετάσουμε το πρόσημο της θεωρητικά «σωτήριας» αλληλεγγύης με κριτήριο τον ρόλο της στην ροή των πολιτικών πραγμάτων, που συχνά αποτελούν και το εναρκτήριο λάκτισμα για την συχνότερη επανεμφάνιση της.
Αλληλεγγύη και Εθελοντισμός
Χαρακτηριστικό φαινόμενο των αστικών κέντρων πλέον είναι η έξαρση του εθελοντισμού. Ίσως μπορούμε να το πούμε «η νέα μόδα ανθρωπιάς».
Είναι όμως τόσο αθώο όσο ακούγεται; Είναι τόσο ρομαντικό όσο θα θέλαμε να φαντάζει; Και αν είναι γιατί οι πλέον επιτυχημένες μη κερδοσκοπικές οργανώσεις στην διαδικασία σχεδίασης μίας δράσης/ ενός project συμπεριλαμβάνουν και επενδύουν το/στο λεγόμενο «Κοινωνικό Κεφάλαιο»;
Μα φυσικά για να αξιοποιηθεί σωστά το εθελοντικό εργατικό δυναμικό. Για να εξισορροπηθούν οι εθελοντικές δυνάμεις. Για να μπουν στρατηγικοί ορίζοντες στην εθελούσια δράση αυτών των ανθρώπινων ατόμων. Και τελικά η απόφαση του ατόμου να δράσει, για να συνεισφέρει, για να συνδράμει στην υποστήριξη αδύναμων ατόμων καθοδηγείται και εκπροσωπείται once again από μεσολαβητές και διοικητικά στελέχη.
Το εθελοντικό πρόσωπο αναγκάζεται να συμβιβαστεί για άλλη μία φορά με κανόνες. Πράγμα που τον αποστασιοποιεί από τον απλό και επιθυμητό άλλωστε συμβιβασμό με τις ανάγκες του άλλου προσώπου. Ο εγωϊσμός που προβλεπόταν να καταλαγιάσει εν όψει της αλληλέγγυας συμπεριφοράς διπλασιάζεται ή και πολλαπλασιάζεται, γιατί δεν υφίσταται μόνο συμβιβασμός στις ανάγκες του προσώπου που θα προσφέραμε υποστήριξη και εκείνο θα την δεχόταν, αλλά αποδοχή όρων ενώπιον συμβάσεων εθελοντισμού. Φυσικά όπως προαναφέρθηκε η κοινωνία εξελίσσεται, ο πολιτισμός εμπλουτίζεται και άρα είναι απαραίτητοι οι περισσότεροι κανόνες λειτουργίας σε οποιονδήποτε τομέα.
Επειδή όμως η κάθε μετάβαση περνάει από τα δικά της εξελικτικά στάδια, ας σκεφτούμε πόσο ριζωμένη και ακέραια είναι αυτή η κοινωνική αλληλεγγύη που προάγεται από τις μη κυβερνητικές οργανώσεις που ενδιαφέρονται για τον άνθρωπο. Και κατά πόσο οι κανόνες της δεν αποτελούν συντηρητική εκδήλωση, αλλά αναγκαία προϋπόθεση του πολιτισμένου μας συστήματος.
Το φαινόμενο της «συστατικής επιστολής»
Η εξειδίκευση, η ειδικότητα, η οικονομική κατάσταση και η δυναμική του υποψήφιου εθελοντή περνούν από συνέντευξη, για να κριθεί η καταλληλότητά του. Της συνέντευξης, προηγείται η εμπειρία και τα έγγραφα που επικυρώνουν τις άνω ιδιότητες, ανάλογα με το αν θελήσεις να προσφέρεις υπηρεσίες ή δωρεά. Με αυτόν τον τρόπο το αίσθημα της αλληλεγγύης φιλτράρεται από το αίσθημα της καταλληλότητας και ίσως το άγχος της καταλληλότητας, πράγμα που προκαλεί οποιαδήποτε συνέντευξη. «Είμαι κατάλληλος για να συνεισφέρω;».
Το ερώτημα που προκύπτει λοιπόν έχει ως εξής: Ακόμα και αν η σύσταση μίας κοινωνίας είναι ένα είδος συμβιβασμού για να ελεγχθούν τα ζωώδη ένστικτα του ανθρώπου, ακόμα και αν η ανάδυση της ανάγκης να είσαι αλληλέγγυος είναι ένα τεχνητό παράγωγο του να ζεις μέσα στον πολιτισμό αυτό, μήπως το αποτέλεσμα της ανάγκης για αλληλεγγύη, σιγά σιγά με τον καιρό παύει να γυρνάει στο ίδιο το άτομο, αλλά στη διατήρηση και στη θωράκιση των κριτηρίων της εξελιγμένης σημερινής κοινωνίας;
Μήπως εν τέλει οι αρχές του καταναλωτισμού εισέρχονται παρορμητικά και στα πιο πρωτόγονα ένστικτα του «πολιτισμένου» ατόμου;
Γιατί ο εθελοντής να πρέπει να είναι ένα «κατάλληλο και πρακτικό προϊόν» της κοινωνίας, ώστε να εγκριθεί η προσφορά του; Μήπως η εθελοντική ιδιότητα της αλληλεγγύης αφορά εν τέλει την εθελούσια σύμβαση με οποιαδήποτε μη κερδοσκοπική οργάνωση και όχι την εθελούσια προσφορά του χρόνου του και των πράξεων του προς τον πλησίον του;
Η συνέπεια μίας τέτοιας κατάστασης δεν αφορά μόνο την αλλοτρίωση της εθελοντικής αλληλεγγύης αυτής καθαυτής αλλά και την φθορά του ίδιου του ατόμου. Διότι η συνέχεια μίας τέτοιας πολιτικής τακτικής δημιουργεί και ανάγκες και προσδοκίες τόσο στις κοινωνικές δομές όσο και στο «εκούσια αλληλέγγυο άτομο».
Ο εθελοντής όσο αποστασιοποιείται από την άμεση επαφή συνεισφοράς άνευ όρων, αρχίζει και ο ίδιος να αξιοποιεί την δράση του ως ευκαιρία και όχι ως προσφορά, με αποτέλεσμα να χρειάζεται αντάλλαγμα. Τη λεγόμενη «βεβαίωση» ή συστατική επιστολή. Την οποία αργότερα θα παρουσιάσει σε μία εταιρεία ή σε μία συνέντευξη εργασίας για να αποδείξει τις ικανότητες του και την εμπειρία του.
Τελικά η επιθυμία να προσφέρουμε πόσο αθώα και ανιδιοτελής είναι; Ή καλύτερα πόσο πολιτισμένη γεννιέται και πόσο ανιδιοτελής καταλήγει με τους σύγχρονους κοινωνιακούς κανόνες;
Αλληλεγγύη ή Αστική Ενοχή;
Όλοι μας κάπου κάποτε βρεθήκαμε στο δίλημμα να προσφέρουμε ένα συμβολικό ποσό σε κάποιον επαίτη. Μερικοί κάπου κάποτε βρεθήκαμε στο δίλημμα να προσφέρουμε ένα πιάτο φαί σε κάποιον επαίτη που πεινάει. Ελάχιστοι βρεθήκαμε στο δίλημμα να προσφέρουμε ένα δωμάτιο σε κάποιον επαίτη άστεγο. Σχεδόν κανένας δεν θα έδινε όσα έχει σε κάποιον που δεν έχει τίποτα. Κανένας δεν θα αντάλλασσε την αξιοπρεπή ζωή του με τον αναξιοπρεπή βίο ενός επαίτη, προκειμένου να τον σώσει.
Υποθέσεις που προκύπτουν από τους εξής προβληματισμούς:
Όταν δίνουμε ένα συμβολικό ποσό σε κάποιον φτωχό, γιατί το κάνουμε;
Όταν δεν δίνουμε ίσες ευκαιρίες σε κάποιον φτωχότερο μας, τι μας εμποδίζει;
Είναι μονάχα θέμα χαρακτήρα; Ή μήπως η διάθεση μας να προσφέρουμε ανιδιοτελώς, χωρίς αντάλλαγμα διαμορφώνεται και από την κοινωνική μας συνείδηση;
Η επιλογή μου να προσφέρω δύο ευρώ σε κάποιον που πεινάει είναι διαφορετική από το να πάρω ένα δεύτερο σουβλάκι και να φάμε παρέα με έναν επαίτη;
Ναι, είναι. Κυρίως συμβολικά.
Συμβολικά, η παράθεση χρηματικού ποσού σε κάποιον που σε παρακαλάει να του δώσεις ενέχει συμπλέγματα ανταλλαγής, συναισθηματικού χαρακτήρα. Το χρήμα είναι το κατεξοχήν ανταλλακτικό μέσο της σύγχρονης δυτικής κοινωνίας. Αυτός όμως ο ρόλος του συνεχίζει να υφίσταται και σε φαινομενικά ανιδιοτελείς δωρεές.
Η εξαγορά.
Φυσικά δεν εξαγοράζεις τον φτωχό επαίτη. Αλλά την μοίρα του. Την μοίρα του με τη μοίρα σου.
Η μόνη διαφορά μεταξύ του δότη και του παραλήπτη είναι οικονομική. Και ο δότης σε αυτή τη διάσταση έχει τα περισσότερα. Τα οποία περισσότερα δεν του ανήκαν πάντα, αλλά τα απέκτησε πιθανότατα με κόπο. Αυτός ο κόπος ναι μεν κατοχυρώνει την ιδιοκτησία του, όμως δεν κατοχυρώνει την ανθρώπινη κατάκτηση «των ίσων ευκαιριών», που ίσως σε μία άλλη εποχή ούτε ο ίδιος θα μπορούσε να έχει.
Φαινομενικά λοιπόν με την συμβολική πράξη εξισορροπεί την ανισορροπία των ανθρώπινων κοινωνικών συμβάσεων-τάξεων, ουσιαστικά όμως η συμβολική αυτή πράξη δεν εξισορροπεί αλλά διατηρεί και επισφραγίζει την εν λόγω κατάσταση, καθώς με τα δύο ευρώ, «συγχαρητήρια, μόλις πλήρωσες έναν φόρο για την οικονομική σου αστική επιτυχία».
Η ενοχή.
Η συμβολική ενοχή είναι αυτή.
Όσα θα ξοδέψει ο δότης στα κέντρα διασκεδάσεως για να εξυμνήσει τη ματαιότητα της μοίρας και να ανεβάσει το ηθικό του, άλλα τόσα θα προσφέρει στον επαίτη, με την ψευδαίσθηση της ικανοποίησης ότι προσφέρει στον πλησίον του, αλλά βαθύτερα αυτό που θα τον ικανοποιεί θα είναι η γεφύρωση της δικής του ασυμφωνίας που σε ένα ενδόμυχο επίπεδο θα μπορούσε να τον ενοχοποιήσει για την κατάχρηση της κοινωνικής του ανέλιξης. Το να φας λοιπόν ένα σουβλάκι με τον επαίτη ίσως είναι η ελάχιστη πράξη ισότητας που μπορείς να επιδιώξεις, όχι για να λυθεί το φαινόμενο, αλλά για να τονωθεί λίγο μονάχα αισθητικά η ανθρωπιά της σουρρεαλ-αστικής ζωής.
Αλληλεγγύη: Ένδειξη ανθρωπιάς ή Μάρτυρας Επικοινωνιολογίας;
Ποια είναι τα όρια, που αν ξεπεραστούν μία καλή πράξη παύει να είναι αθώα και αφιλοκερδής; Μήπως όταν την χρησιμοποιείς για να πετύχεις έναν απώτερο, και μακροπρόθεσμο σκοπό που αφορά μόνον εσένα και κανέναν άλλο;
Γιατί διαφέρει ένας άνθρωπος που όντας γιατρός στο επάγγελμα εδώ και μία δεκαετία μεταμφιεζόταν σε άστεγο, προκειμένου να βοηθάει ανθρώπους στον δρόμο που το είχαν ανάγκη, από έναν άνθρωπο που όντας πολιτικός στο επάγγελμα, στήνει πάγκο στον δρόμο και φωνάζει με ντουντούκα ότι ταΐζει γιαγιάδες;
Σε τι διαφέρει ο πάγκος που στήνει ένας πολιτικός αρχηγός για να προσφέρει τρόφιμα, από έναν πάγκο που καλεί τους ανθρώπους να ανταλλάξουν μεταξύ τους τρόφιμα, μέσω μίας συλλογικής κουζίνας;
Και στις δύο περιπτώσεις λύνεται επιτόπια το πρόβλημα της πείνας. Στην πρώτη περίπτωση όμως υπάρχει ένα χέρι που επιδεικτικά απλώνεται στο στόμα του ελεήμονα, που το ίδιο καλεί και τον ταίζει, σαν να ταϊζει σκυλί.
Σε τι διαφέρει κάποιος πολιτικός που καλεί πεινασμένο κόσμο σε έναν πάγκο με φαγητό, για να φάει από έναν πολιτικό που καλεί άνεργο κόσμο σε ένα πάνελ με θέσεις εργασίας να διαλέξουν που θα δουλέψουν; Και οι δύο προσφέρουν λαοπλανητικές υπηρεσίες, ώστε να απολαύσουν τις μετέπειτα ψήφους των χρηστών.
Μία βαθιά αλήθεια στο ασυνείδητο ενός λαού είναι πως όταν ικανοποιείς τις βασικές του ανάγκες, τότε αυτός γίνεται πειθήνιος και εύπιστος. Οι βασικές ανάγκες λοιπόν σήμερα είναι το φαγητό, η εργασία και η υγεία.
Γιατί άλλωστε διακυβεύονται παιχνίδια τροπολογιών για το εισιτήριο του νοσοκομείου; Πράγματι ο κ. Υπουργός ενδιαφέρθηκε για την διατήρηση της αρχής της Υγείας του λαού; Ήταν η ευαισθητοποίηση του που λειτούργησε, ή ο φόβος συσσώρευσης οργής στο λαό; Ή μήπως είναι τόσο αφελής ώστε να μην σκέφτεται καλά την κάθε του κίνηση, ώστε να διατηρεί την εικόνα του γελωτοποιού, που θα αποβλακώνει τη συνείδηση του κόσμου;
Η κοινωνική αλληλεγγύη σήμερα αντί να δημιουργεί ανθρώπινους δεσμούς, δημιουργεί εντυπώσεις. Εντυπώσεις που επιδιώκουν να κατακερματίσουν την αίσθηση των ανθρωπίνων ιδιοτήτων, την πραγματική ανάμνηση της αλληλεγγύης και της προσφοράς.
Ακόμη, η ψευδαίσθηση αυτών των δημαγωγικών τακτικών μας κάνει να ξεχνάμε την υποχρέωση να ζητάμε εμείς οι ίδιοι πραγματική αλληλεγγύη από τον εκάστοτε θεσμό που λειτουργεί μέσα σε ένα δημοκρατικό «καθεστώς». Πραγματική αλληλεγγύη, όχι ως οίκτο, ή ως πατερναλισμό. Αλληλεγγύη ως νόμιμο δικαίωμα και αγαθό.
Φυσικά ούτε η Αριστερά δεν έμεινε πίσω στο κομμάτι της Αλληλέγγυης ψηφοθηρίας. Είναι όλοι εκείνοι οι αριστεροί φοιτητές που στους χώρους των Πανεπιστημίων πλησιάζουν τους νέο-εισαχθέντες για να τους κατευθύνουν και να τους βοηθήσουν σε τυχόν δυσκολίες μέσα στο φοιτητικό βίο. Είναι τα λεγόμενα p-r [public relations] που δεν μπορούν να λείπουν από τον εκσυγχρονισμό της αριστεράς. Λένε ότι αυτό που ονομάζουμε προπαγάνδα σε περίοδο πολέμου, σε περίοδο ειρήνης το λέμε «Δημόσιες Σχέσεις». Κάπου εκεί ξεκινάει και η παρακμή των αρχών σε όλο το σύγχρονο πολιτισμό. Τέτοια παρακμή, που μετά χρειαζόμαστε παγκόσμιες ημέρες παιδιού, πασχόντων, μη πασχόντων, ελευθερίας και λοιπά, για να θυμόμαστε από πού ξεκινήσαμε. Για να θυμόμαστε τον θάνατο που επέφερε ο Δυτικός Πολιτισμός σε αρχέγονες πολιτισμένες αξίες.
Κολλεκτιβισμός έναντι Ατομικισμού
Αφού ξεντύθηκε το πολιτικό υποκείμενο από βασικές πτυχές της δημοκρατικής του ιδιότητας, υποβιβάστηκε σε μία διάσταση ενστικτώδους συνείδησης. Σε περίοδο ειρήνης, το να γνωρίζεις ότι ζεις σε μία δημοκρατική πολιτεία, εκτός από δικαιώματα, φέρει και υποχρεώσεις. Διότι, Δημοκρατία σημαίνει επένδυση. Επένδυση χρόνου για την διατήρηση, εξισορρόπηση και συνεχή επαναπροσδιορισμό των κεκτημένων αγαθών. Ενημέρωση, κριτική σκέψη, γνώση λειτουργίας των πραγμάτων. Δυστυχώς η πολιτική διαφθορά, συνδυάστηκε ιεροτελεστικά με την έκρηξη της τεχνολογικής επανάστασης που δίδαξε εγκεφάλους να λειτουργούν με τηλεχειριστήρια, χωρίς να ξέρουν πώς αυτά λειτουργούν. Τηλεχειριστήρια αποτέλεσαν η αντιπροσωπευτική ψήφος, τηλεόραση, Χρυσή Αυγή, και όλα εκείνα τα στοιχειά που στο εσωτερικό τους, η κριτική σκέψη είχε εξαϋλωθεί, καταλήγοντας σε μία μαγική βλέψη των πραγμάτων.
Αυτό ήταν καταστροφικό για μία Δημοκρατία, καλά δομημένη. Ένα ένα τα κεκτημένα παρατήθηκαν, αγνοήθηκαν, μερικές φορές ούτε καν γνωρίστηκαν με τους πολίτες. Κανείς δεν γνώρισε όλα του τα δικαιώματα. Κανείς δεν διδάχτηκε την αξία του να διαβάζεις το σύνταγμα. Κανείς δεν γνώρισε όλες του τις διαστάσεις που ορίζονται από το Σύνταγμα. Όλοι όμως ενδιαφέρθηκαν για τα Κοινωνικά επιδόματα. Όλοι κυνήγησαν τις επιχορηγήσεις της ΕΣΠΑ.
Η δημοκρατία ήταν άξια να μας κάνει πιο ανθρώπους από όσο μάθαμε να είμαστε. Στη δημοκρατία είναι αναγκαία ακόμα και η αισθητική των πραγμάτων προκειμένου να ενθαρρύνεται το πνεύμα για δημιουργική σκέψη. Στη δημοκρατία είναι αναγκαίος ο υγιής ατομικισμός, όπου ενδιαφέρεσαι για τον πολυδιάστατο εαυτό σου, μέχρι το σημείο που ξεκινά ο πολυδιάστατος εαυτός του άλλου. Υπό αυτό το πρίσμα, γιατί τώρα που πάψαμε να καταναλώνουμε, που πάψαμε να ευεργετούμαστε, δεν έχουμε αναπτύξει ιδέες, καινοτομίες, επενδύσεις για να σώσουμε την Ελλάδα;
Γιατί αφήσαμε τον ολοκληρωμένο άνθρωπο στην άκρη και τώρα που χάνουμε τα βασικά εργαλεία επιβίωσης, δεν μας έμεινε τίποτα απολύτως. Τώρα σαν τα ζώα μαζευόμαστε πιο κοντά για να ζεσταθούμε. Παντρευόμαστε πιο γρήγορα για να μονιάσουμε παρέα. Υιοθετούμε σκυλάκια όλο και πιο συχνά, για να καταλαγιάσουμε τη δική μας λύσσα. Αναζητούμε συλλογικές άμυνες παντού, μην τυχόν και γίνουμε Αργεντινή. Αυτό το πρότυπο φθοράς μας πέρασαν υποτιμητικά και ρατσιστικά στην αρχή του τρόμου μας. Και αυτό αρχίσαμε να αποφεύγουμε. Μα και αυτό ψεύτικο ήταν. Γιατί εμείς είχαμε δημοκρατία.
Δημοκρατία δεν σημαίνει ούτε οίκτος, ούτε προσφορά.
Δημοκρατία σημαίνει επένδυση ατομικής αξιοπρέπειας για όλους.
Πηγή: - RAMNOUSIA
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου